Apple sau 5 năm dưới triều đại Tim Cook

Cách đây 5 năm, Giám đốc điều hành Apple Tim Cook đã được trao nhiệm vụ không phải ai cũng có thể đảm nhận, đó là nắm quyền lãnh đạo Apple từ người sáng lập đang bị bệnh nan y Steve Jobs - một trong những nhân vật mang tính biểu tượng của thời đại.

Sự thay đổi của Apple cũng mang đến những thành công đáng kể trong 5 năm vừa qua với một tỷ iPhone được bán ra, doanh thu và lợi nhuận tăng gấp đôi. Khi Steve Jobs ra đi, nhiều người đã tỏ ra mất niềm tin vào tương lai của Apple. Họ cho rằng Apple rồi cũng sẽ như bất kỳ công ty công nghệ nào trên thế giới.

Tim Cook vốn được kì vọng sẽ trở thành một Steve Jobs thứ hai, tuy nhiên ông có con đường riêng của mình và không nỗ lực để trở thành một người khác. Ngay bản thân Steve Jobs khi lựa chọn Tim Cookđã xác định rõ ràng rằng thời điểm đó Apple cần một nhà quản lý thực thụ chứ không phải là người tiên phong.

Trong lịch sử, khi nhà sáng lập doanh nghiệp ra đi thường tạo nên cuộc khủng hoảng hiện sinh bởi sự lệ thuộc cũng như dấu ấn của người lãnh đạo đó đã quá sâu. Trên thực tế, Apple đã không bùng nổ như thập kỷ trước đó nhưng công ty đã có sự phát triển đáng kể, đồng nghĩa với việc Tim Cook đã hoàn thành nhiệm vụ của một nhà quản lý. Tim Cook cũng mang lại sự sáng tạo và lôi cuốn như Jobs theo một cách khác, mà trong đó những thành công trong nhượng quyền thương hiệu và duy trì vị thế Apple có giá trị nhất trên thế giới là minh chứng rõ ràng nhất.

Những con số đánh dấu cột mốc 5 năm mới của Apple
​

Apple đã kỉ niệm cột mốc 5 năm lãnh đạo của Tim Cook bằng báo cáo hoạt động kinh doanh của hãng trong Qúy III/2016.
​

Cổ phiếu của Apple đã tăng 105% kể từ khi Cook giữ vai trò Giám đốc điều hành, nhưng chúng đã giảm 3% trong năm qua. Ngày 26/7, Apple thông báo lợi nhuận của họ đã giảm 27% so với cùng kỳ năm ngoái, từ 10,7 tỷ USD xuống còn 7,8 tỷ USD. Trong khi đó, doanh thu cũng giảm 15% khi chỉ đạt 42,4 tỷ USD và con số này được dự đoán sẽ tiếp tục sụt giảm trong quý IV sắp tới, đánh dấu phép thử lớn nhất cho Tim Cook kể từ khi nhậm chức đến nay.

Khi thế giới đang bão hòa với smartphone thì việc Apple bán được 40,4 triệu chiếc iPhone đã vượt qua mức dự đoán của giới phân tích. Đối với Tim Cook thì iPhone vẫn là một ưu tiên của Apple nhưng không còn là quan trọng nhất. Bởi trong lĩnh vực điện tử tiêu dùng, hiếm có sản phẩm công nghệ nào thu hút lượng lớn người dùng trong một thời gian dài như vậy. Tính tới thời điểm hiện tại thì đã có một tỷ chiếc iPhone được tiêu thụ trên thị trường.

Trong khi đó doanh số iPad chỉ đạt 9,95 triệu chiếc, thấp nhất trong 5 năm qua nhưng doanh thu lại tăng mạnh nhờ vào sự đa dạng của sản phẩm. Sự đa dạng của Apple còn thể hiện ở doanh thu phần mềm khi mà App Store, iTunes và Apple Music đã có mức tăng 19% so với cùng kỳ. Điều này cho thấy Tim Cook và Apple đang đặt nhiều hy vọng vào việc mở rộng nền tảng và phát triển dịch vụ.

Dù đã có thay đổi nhưng tình hình kinh doanh của Apple trong thời gian tới sẽ gặp không ít khó khăn và còn phải đối mặt với tình trạng giảm sút thị phần tại các thị trường đang phát triển. Trong đó Trung Quốc là nỗi thất vọng lớn với Apple khi kinh tế nước này đi xuống, còn đối với Ấn Độ thì hãng không còn nằm trong Top 5 miếng bánh thị trường di động.

Apple dưới thời Tim Cook

Apple của Steve Jobs là đỉnh cao của những danh mục và sản phẩm mới, nhưng cũng đầy rủi ro. Apple của Tim Cook được xây dựng dựa trên những thành công trước đó. Steve Jobs có xu hướng phát triển sản phẩm dựa trên chiều sâu trong khi Tim Cook cố gắng mở rộng và đa dạng sản phẩm.

Trước khi Tim Cook xuất hiện, Apple chỉ có một iPhone và một iPad. Điều đó cũng có thể tìm thấy đối với những sản phẩm khác như iPod hay Macbook, iMac. Chỉ khi iPhone 5C xuất hiện, Apple mới mang đến sự lựa chọn mới dành cho người dùng mặc dù thành quả của nó mang lại không cao. Nhưng đó cũng là thời điểm mở ra thành công mới cho dòng sản phẩm iPhone. Hiện nay, Apple cung cấp 3 mẫu iPhone mới mỗi năm có kích thước khác nhau bao gồm iPhone 4,7 inch, Plus 5,5 inch và SE 4 inch. Trên mặt trận máy tính bảng thì iPad cũng đã có 4 lựa chọn từ iPad Pro 12,9 đến iPad Mini 2 vừa tầm tay. Sự đa dạng hóa đã biến Apple thành công ty giá trị nhất thế giới.
​

4 mẫu iPhone dưới thời Tim Cook
​

Thời gian trôi qua, Tim Cook đã chứng minh được rằng mình chính là người được chọn. Cách ông điều hành Apple cho thấy sự quan tâm của mình trong việc tập trung vào nhu cầu thị trường và lợi nhuận, khác với những gì Steve Jobs đã từng làm.

Steve Jobs đúng nghĩa là người tiên phong khi đưa dòng iPhone và iPad ra thị trường vào thời điểm mà không có ai có thể làm những sản phẩm như họ. Không giống như Jobs, Tim Cook phải đối đầu với sự bão hòa thị trường trong và ngoài nước Mỹ. Và Apple đã lựa chọn thị trường toàn cầu là mục tiêu chính. Tim Cook thường nhắc đến liên tục về cơ hội phát triển ở Ấn Độ, Brazil, Trung Quốc và Nga. Đó không phải là những lời nói suông, sự xuất hiện của iPhone C và SE được ông tin rằng sẽ thu hút được sự yêu thích ở những thị trường mới nổi.

Apple đã ký hợp tác với China Mobile, nhà mạng lớn nhất toàn cầu cho phép hãng xâm nhập thị trường đông dân nhất thế giới. Đích đến tiếp theo là Ấn Độ, một thị trường tiềm năng lớn khác.

Cook thúc đẩy Apple tham gia vào các dịch vụ mới, bao gồm Apple Pay để thanh toán di động và dịch vụ nghe nhạc trực tuyến Apple Music. Giờ đây, Apple kiếm được rất nhiều tiền từ các dịch vụ như App Store, nhiều hơn là dòng máy tính Mac, và kỳ vọng mảng này có quy mô tương đương một công ty độc lập trong danh sách Fortune 100 vào năm 2017.

Không những thế, Apple còn tích cực hơn trong các hoạt động cộng đồng. Còn nhớ hồi 10/2014, Tim Cook đã công khai với tất cả rằng mình là người đồng tính và tuyên bố ủng hộ cộng đồng đồng tính và phong trào chuyển đổi giới tính. Tim Cook cũng hướng Apple đến các chương trình nhân đạo, khác với suy nghĩ của Steve Jobs rằng công ty không cần phải làm từ thiện vì đã trả đủ tiền thuế. Về môi trường, Apple ra mục tiêu nhằm định hướng hoạt động của hãng phải sử dụng năng lượng tái tạo (đã đạt 93% vào năm 2015). Trong cuộc họp cổ đông năm 2014, Cook từng nói trước mọi người rằng ông muốn Apple để lại một thế giới tốt đẹp hơn.

So với Steve Jobs, Tim Cook được đánh giá là người thân thiện hơn với các nhà đầu tư và giới truyền thông. Tuy nhiên ông vẫn tỏ ra mình là người quyết liệt. Tháng 10/2012, ông đưa ra quyết định gây sửng sốt: sa thải giám đốc phần mềm Scott Forstall - cha đẻ của nền tảng iOS. Quyết định này dựa trên những lùm xùm quanh việc ứng dụng bản đồ Apple Maps xuất hiện những lỗi ngớ ngẩn và không đưa ra lời xin lỗi tới người dùng.

Sự quyết liêt còn thể hiện khi cách đây ít tháng, Cook đã đứng ra chống lại Cục Điều tra Liên bang FBI, nhằm hướng đến việc định vị Apple là hãng công nghệ quan tâm đến quyền riêng tư và bảo mật của người dùng.

Một trong những điểm nổi bật của Tim Cook mang đến cho Apple chắc chắn sẽ là Apple Watch. Sản phẩm dòng thiết bị đeo đầu tiên này có phải làm thảm họa không thì còn tùy thuộc vào cách nhìn của mỗi người.

Đây là một trong những thiết bị đeo bán chạy hàng đầu trên thị trường sau Fitbit nhưng doanh số không bao giờ đạt đến đẳng cấp iPhone. Apple không công bố số liệu cụ thể nhưng IDC ước tính có khoảng 1,6 triệu Apple Watch được tiêu thụ trong quý II/2016, giảm 55% so với cùng kỳ năm ngoái.
​

Apple Watch và những kì vọng về dịch vụ hướng cộng đồng của Apple
​

Apple Watch vẫn có đó sự tinh tế trong thiết kế cũng như phần cứng, nhưng bản thân Tim Cook dường như cũng nhìn thấy rằng cần phải có một cái gì đó phải thay đổi nếu muốn chiếc đồng hồ điện tử này có thể tồn tại. Sự thay đổi này tập trung vào mối quan tâm đến sức khỏe người dùng trong hệ điều hành watchOS 3, nó không chỉ phù hợp với dòng sản phẩm thiết bị đeo mà còn phù hợp với cam kết của Cook khi hướng các sản phẩm của Apple trở thành thiết bị hỗ trợ cho mọi người.

Cook cũng đã mở ra kỷ nguyên Kits, bộ dụng cụ phát triển cho tất cả mọi thứ từ ngôi nhà cho đến sức khỏe và hình ảnh, bản đồ hay đám mây. Đây cũng là điểm nhấn phản ánh định hướng phát triển của Tim Cook.

Thời của Jobs, mọi nền tảng của Apple thường được đóng kín và trở thành tiêu chí riêng của hãng nhưng Tim Cook muốn các nhà lập trình bên thứ 3 có thể truy cập vào phần sâu hơn của hệ sinh thái để cùng phát triển. Ví dụ như với Home Kit, người dùng có thể điều chỉnh độ sáng tối của các bóng đèn, bật tắt hệ thống chiếu sáng, khóa cửa, điều chỉnh nhiệt độ phòng và thậm chí kiểm tra ai đang gõ cửa. Người sử dụng còn có thể điều khiển các thiết bị trong nhà bằng giọng nói thông qua trợ lý ảo Siri. Apple đã và đang hợp tác với các công ty chế tạo thiết bị gia dụng để giúp khách hàng có thể dễ dàng biến iPhone thành bộ điều khiển đa năng như iDevices, iHome, Cree, Neatamo, Withings, Philips, August, Honeywell...

Apple đã tiến hành các vụ mua bán từ năm 1988, bắt đầu với thương vụ mua lại Network Innovations. Tính đến thời điểm hiện tại, Apple đã thực hiện 48 vụ mua bán. Thương vụ đình đám nhất thời Jobs của công ty này là vụ mua lại hãng NeXT với mức giá khổng lồ 404 triệu USD năm 1997.

Trong năm 2013, Apple cũng đã thực hiện hàng loạt vụ thâu tóm các công ty nhỏ, như công ty đằng sau cảm biến Kinect, ứng dụng Cue, ứng dụng nén dữ liệu trên di động... và đặc biệt là thương vụ 200 triệu USD mua lại công ty phân tích dữ liệu truyền thông xã hội Topsy Labs chuyên sử dụng dữ liệu từ Twitter và Google+ để theo dõi thị hiếu của khách hàng.
​

​

Thương vụ mua bán lớn nhất của Apple chính là việc chi 3 tỷ USD để mua hãng tai nghe Beats vào hồi giữa năm 2014. Từ đó đưa ra dịch vụ phát nhạc trực tuyến đầu tiên của Apple Music, lĩnh vực mà trước đây Steve Jobs luôn chối bỏ. Sau chưa đầy 1 năm, Apple có được thành tích ấn tượng khi thu hút 15 triệu thuê bao. Nhưng do có vấn đề về giao diện và nhiều lỗi sơ đẳng, Apple đã phải thiết kế dịch vụ Apple Music lại từ đầu hồi tháng 6/2016.

Sau 5 năm, dường như Apple cũng khá ổn định và Tim Cook đang dần trở thành người nổi tiếng theo cách riêng của mình. Không cá tính như Jobs, nhưng Tim Cook như một hình mẫu doanh nhân đích thực. Mỗi dòng chia sẻ của Tim Cook trên mạng xã hội trở thành đề tài được bàn tán của cả giới truyền thông và là nơi để người ta tiên đoán về những sản phẩm mới của Apple. Tuy nhiên cột mốc 5 năm này còn là phép thử mới của Apple cũng như Tim Cook thông qua dòng iPhone mới sắp ra đời. Doanh thu của Apple tính đến hiện tại vẫn dựa chủ yếu vào dòng sản phẩm Steve Jobs đưa ra thị trường từ hồi năm 2007 là iPhone. Sự bão hòa đã khiến doanh thu dòng sản phẩm này bị thâm hụt và khiến Apple chưa thể lấp đầy khoảng trống.
Thật khó để tưởng tượng một Apple mà không có Steve Jobs. Và bây giờ thật khó để tìm ra Giám đốc điều hành Apple nào tốt Tim Cook hiện tại.
​

Theo PCWorld​